Iruñeko Udaleko Airearen Kalitateko taldea, Gobernu Estrategikoaren, Hirigintzaren, Etxebizitzaren eta 2030 Agendaren Zuzendaritzari atxikia, une erabakigarrian dago ingurumena eraldatzeko eta Europako araudi berrietara egokitzeko. Bere misioa Iruñea airearen kalitatean erreferentziazko hiri gisa kokatzea da, nazioarteko estandarrak betetzen direla bermatuz eta ingurumen kudeaketan gardentasuna sustatuz.
Helburu nagusien artean daude deskarbonizazioa, hiri ingurunearen birnaturalizazioa eta azpiegituren kudeaketa adimenduna, herritarren osasuna eta ongizatea hobetzeko, ingurumen justizia sustatzeko eta berrikuntza klimatikoa bultzatzeko.
Testuinguru horretan, hiriko airearen kalitatea zehaztasunez eta eskala granularrean neurtzeko gaitasunak indartu nahi ditu Udalak. Horren barruan sartzen da kutsadura-iturriak identifikatzea (mugikortasuna, hirigintza-garapena edo industria-jarduera, besteak beste), kutsatzaileen tipologia (KOH, OEB, PM2,5, besteak beste) eta isuritako bolumenak. Era berean, elementu naturalen – azpiegitura berde eta urdinak – zeregina baloratu nahi da, kutsatzaileak harrapatu, iragazi eta sakabanatzen dituzten ingurumen motelgailu gisa, hiri erresilientziarako funtsezko zerbitzu ekosistemiko gisa jardunez.
Hiriaren testuinguruarekin eta lehentasunekin bat datorren proposamen errealista bat egiteko, garrantzitsua da honako gako hauek kontuan hartzea:
Airearen kalitatea hobetzeko ahalegin bateratua da, eta udaleko arlo guztiek esku hartzen dute (mugikortasuna, hirigintza, energia...). Lehentasunetako bat da bere esku-hartzeek airearen kalitatean duten eraginaren arabera hartzen duen erabakiaren berri ematea.
Trantsizio honetan herritarren lankidetza ezinbestekoa da. Airearen kalitateak herritarren osasunean duen eragina gutxi ezagutzen da, eta horrek, neurri handi batean, aldaketari eta pentsamendu indibidualistari aurre egiten dio, eta, gainera, gobernuaren neurri murriztaile berriak baztertzen ditu.
Gaur egun izendatutako prozesuek eta ekipoek gaitasun eta baliabide teknologiko mugatuak dituzte (tresnak eta datuak). Epe ertain-luzera tresna berriak hartzea sustatzea ezinbestekoa da denboran eragin ukigarria eta jasangarria bermatzeko.
Udaleko Airearen Kalitateko taldeari airearen kalitate maila modu holistikoan neurtzen eta granulatzen lagunduko dion soluzioa, mugikortasun, hirigintza, energia eta segurtasun neurri berrien berri emateko.
Jarraian, soluzioak estali litzakeen erabilera potentzialeko kasuak deskribatzen dira. Hala ere, enpresa hautagaiak beste irtenbide berritzaile tipologia bat proposatzera gonbidatzen ditugu:
Kutsatzaileak neurtzeko soluzioak, hiriko datuen argazki osoa ematen dutenak, beste hiri batzuekin konparatzeko gaitasunarekin. Neurri handi batean, lortzen den granularitate-maila baloratuko da – adibidez, ibilgailu motaren edo eraikinaren eredu energetikoaren araberako segmentazioa –, baita ingurumen-irizpideetan eta herritarren osasun-irizpideetan duen inpaktuarekin lotutako parametroen definizioa ere.
💡 Nahi diren datuen eta/edo funtzionalitateen adibideak: kostu/inpaktuaren ebaluazioa esku hartze tipologiaren arabera, dashboard KPIak eta konparazio panelak gastuaren kontrolarekin eta desbideratze alertekin, esku hartzeen paisaia inpaktuaren ebaluazioa.
Partikulak harrapatzeko gaitasuna neurtzeko eta hiriko azpiegituren hiri-kutsatzaileen sakabanatzea hobetzeko soluzioak. Datuaren granularitate-maila ere baloratuko da (landaredi-geruzak, zuhaitz-tipologiak, lurzoruaren hezetasuna, ur-gorputzen presentzia...), funtsezko adierazleei lotuta (partikulen gutxi gorabeherako murrizketa, hiri-aireztapenaren hobekuntza...).
💡 Nahi diren datuen eta/edo funtzionalitateen adibideak: ingurumen-sentsorizazioa, kutsatzaileak atzitzeko eta soinua xurgatzeko eredu biofisikoak, landare-espezieen datu-basea eta ingurumen-errendimendua.
Hiriko hainbat esku-hartze modelatzeko soluzioak – emisio txikiko eremua, trafiko murrizketak, berdegune berriak... –, eta airearen kalitatean eta kutsadura akustikoan izan dezakeen eragina aztertzea. Simulazio-motor horiek kutsatzaileen espazio- eta denbora-bilakaera kalkulatu, agertokiak bistaratu eta metrikak alderatu ditzakete esku-hartzeen aurretik eta ondoren.
💡 Nahi diren datuen eta/edo funtzionalitateen adibideak: inpaktu-indizeak (osasuna, giroa, estaldura...), geruza dinamikoak (adibidez, trafikoa, emisioak eta airea), modelatze-modulua (adib., multimodala eta trafiko-fluxuak) eta agertokien konparazio-panela.
Kutsatzaile atmosferikoen kontzentrazio handiak denbora errealean detektatzeko soluzioak, hiri kudeaketako edo herritarren komunikazioko erantzun azkarrak aktibatzeko, desberdintasunak detektatzeko datu soziodemografikoak kontuan hartuta. Potentzialki, soluzioak atalase konfiguragarriak, iragarpen algoritmoak eta erantzuteko protokolo automatikoak izango lituzke.
💡 Nahi diren datuen eta/edo funtzionalitateen adibideak: hiri sentsorika, iragarpen ereduak, alertak dituen aginte panela eta aktibazio protokolo automatikoak.
Informazio eskuragarria, ulergarria eta eragingarria ematen duten irtenbideak, portaera indibidual jasangarriak hartzea eta neurri publikoei laguntzea sustatzeko. Ikusizko interfazeak, publiko orokorrari egokituak, hiriaren ingurumen-egoera denbora errealean erakusten dutenak eta ekintza indibidualen inpaktu kolektiboa ikusteko aukera ematen dutenak.
💡 Nahi diren datuen eta/edo funtzionalitateen adibideak: plataforma irekia, hiriko bistaratze irisgarriekin, app/atari herritarra jakinarazpen pertsonalizatuekin eta eduki hezitzaileekin.
Tracasa Instrumental
Proposatutako soluzioak 7. Heldutasun Teknologikoko Maila (TRL 7) lortu beharko du gutxienez pilotuak irauten duen bitartean, eta horrek esan nahi du eragiketa-ingurune erreal batean baliozkotu ahal izango dela, baldintza praktikoetan funtzionatzen duela frogatuz.
Deialdia ebazteko, Nafarroako Foru Legearen 79. artikuluko prozedura erabiltzen da. Lehen fasean, hiru finalista hautatzen dira, eta bakoitzak 5.000 (BEZik gabe) euroko saria jasoko du, beren proposamenen kalitateagatik. Ondoren, hiru finalista horiek prozedura negoziatu batean parte hartzen dute, eta enpresa irabazle bat aukeratzen da, 60.000 €-rainoko kontratua lortuko duena (BEZik gabe) pilotua garatzeko. Beraz, hautatutako enpresak, ordaindutako pilotua gauzatzeaz gain, finalista gisa 5.000 €jaso ditu aldez aurretik.
Gainera, prozesuak laguntza teknikoa eta estrategikoa, beharretara egokitutako mentoretzak, ezarpenaren jarraipena eta Innovation Laberako sarbidea jasotzen ditu. Era berean, soluzioek ikusgarritasuna jasoko dute programaren kanalen bidez, baita Demo Days bezalako ekitaldi espezifikoetan ere.
Proposamenak aurkezteko deialdia maiatzaren 14tik ekainaren 13ra egongo da zabalik.
Jarraitu beharreko urratsak:
Informazio guztia Tracasa Instrumentalaren deialdiaren oinarrietan dago zehaztuta. Sartu esteka honen bidez.
TwIN Navarra es un proyecto impulsado por el Gobierno de Navarra y el Ayuntamiento de Pamplona, cuya ejecución lidera la empresa pública Tracasa Instrumental. Forma parte del proyecto RETECH "Biki digitaletan oinarritutako ekintzailetza- eta berrikuntza-ekosistemen azelerazioa", Europako Next Generation funtsek finantzatua.
EU 
ES